Ας πούμε τα πράγματα με το όνομά τους. Στη Βραζιλία, με την αποπομπή της εκλεγμένης προέδρου Ντίλμα Ρούσσεφ, συνέβη ένα πραξικόπημα. Πραξικόπημα ψευδο-νόμιμο, «συνταγματικό», «θεσμικό», κοινοβουλευτικό, πείτε το όπως θέλετε ‒παρ’ όλα αυτά, πραξικόπημα. Εκλεγμένοι βουλευτές και γερουσιαστές, μαζικά ελεγχόμενοι για υποθέσεις διαφθοράς (αναφέρουμε ενδεικτικά το νούμερο 60%), θεσμοθέτησαν μια διαδικασία αποπομπής κατά της προέδρου, υπό το πρόσχημα λογιστικών ατασθαλιών, «δημοσιονομικών μαγειρεμάτων», προκειμένου να καλυφθούν τα ελλείμματα των δημόσιων ταμείων ‒μια πρακτική ρουτίνας για όλες τις προηγούμενες βραζιλιάνικες κυβερνήσεις!
Η αλήθεια είναι πως πολλά στελέχη του Κόμματος των Εργατών εμπλέκονται στο σκάνδαλο διαφθοράς της Πετρομπράς, της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου, όχι όμως η Ντίλμα… Αντιθέτως, πολλοί από τους βουλευτές της Δεξιάς, που διεξήγαγαν την εκστρατεία κατά της προέδρου, είναι μεταξύ των πλέον αναμεμιγμένων σ’ αυτή την υπόθεση, ξεκινώντας από τον πρόεδρο της βουλής, Εντουάρντο Κούνα (που πρόσφατα αντικαταστάθηκε), κατηγορούμενο για διαφθορά, ξέπλυμα χρήματος, φοροδιαφυγή στον Παναμά κτλ.
Η πρακτική του νόμιμου πραξικοπήματος μοιάζει να είναι η νέα στρατηγική των λατινοαμερικανικών ολιγαρχιών. Αφού δοκιμάστηκε στην Ονδούρα και την Παραγουάη -χώρες τις οποίες ο Τύπος αποκαλεί συχνά «δημοκρατίες της μπανάνας»‒ και αποδείχθηκε αποτελεσματική και αποδοτική για την εξάλειψη προέδρων μιας (πολύ μετριοπαθούς) Αριστεράς, τώρα εφαρμόζεται σε μια μεγάλη χώρα…
Μπορεί κανείς να ασκήσει πολλαπλώς κριτική στην Ντίλμα: δεν τήρησε τις προεκλογικές της υποσχέσεις και έκανε τεράστιες παραχωρήσεις στους τραπεζίτες, τους βιομηχάνους και τους μεγαλογαιοκτήμονες. Η πολιτική και κοινωνική αριστερά αδιαλείπτως απαιτούσε οικονομική και κοινωνική αλλαγή. Όμως, η βραζιλιάνικη, ελέω Θεού, ολιγαρχία ‒η καπιταλιστική χρηματοοικονομική, βιομηχανική και αγροτική ελίτ‒ δεν αρκείται πλέον σε παραχωρήσεις· θέλει ολόκληρη την εξουσία. Δεν επιθυμεί πλέον να διαπραγματεύεται, αλλά να κυβερνά απευθείας, με τους ανθρώπους που αυτή εμπιστεύεται, και να καταργήσει τις όποιες κοινωνικές κατακτήσεις των τελευταίων ετών.
Η επανάληψη της ιστορίας ως φάρσα
Παραθέτοντας τον Χέγκελ, ο Μαρξ έγραφε, στη «18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη», ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται, την πρώτη φορά ως τραγωδία, τη δεύτερη ως φάρσα. Αυτή η φράση ταιριάζει τέλεια στη Βραζιλία. Το στρατιωτικό πραξικόπημα του Απριλίου του 1964, ήταν μια τραγωδία, που βύθισε τη χώρα σε μια εικοσαετία στρατιωτικής δικτατορίας, με εκατοντάδες νεκρούς και χιλιάδες θύματα βασανιστηρίων. Το κοινοβουλευτικό πραξικόπημα του Μαΐου του 2016, είναι μια φάρσα. Μια κωμικοτραγική ιστορία, όπου βλέπουμε μια κλίκα αντιδραστικών και βαθιά διεφθαρμένων κοινοβουλευτικών, να ανατρέπουν μια πρόεδρο εκλεγμένη δημοκρατικά από 54 εκατομμύρια βραζιλιάνους πολίτες, επικαλούμενοι «λογιστικές ατασθαλίες». Η βασική συνιστώσα αυτής της συμμαχίας των κομμάτων της δεξιάς είναι το κοινοβουλευτικό μπλοκ, που είναι γνωστό ως «τα τρία B»: «Bala (Σφαίρα)» -βουλευτές που συνδέονται με τη στρατιωτική αστυνομία, τα τάγματα θανάτου και άλλες ιδιωτικές μιλίτσιες‒, «Boi (Βόδι)» ‒τους μεγαλογαιοκτήμονες κτηνοτρόφους‒ και «Biblia (Βίβλος)»: τους ομοφοβικούς και μισογύνηδες φανατικούς νεοπεντηκοστιανούς. Μεταξύ των πιο ενθουσιωδών οπαδών της αποπομπής της Ντίλμα, ξεχωρίζει ο βουλευτής Χάιρο Μπολσονάρο, που αφιέρωσε την ψήφο του στους αξιωματικούς της στρατιωτικής δικτατορίας και κυρίως στον συνταγματάρχη Ούστρα, διαβόητο βασανιστή. Μεταξύ των θυμάτων του Ούστρα, η ίδια η Ντίλμα Ρούσσεφ, μέλος τότε (στις αρχές της δεκαετίας του ’70) μιας ένοπλης αντιστασιακής ομάδας· αλλά και ο φίλος μου, Λουίς Εδουάρδο Μερλίνο, δημοσιογράφος και επαναστάτης, που πέθανε από τα βασανιστήρια το 1971, σε ηλικία 21 ετών.
Μίσος για τη δημοκρατία
Ο νέος πρόεδρος, Μισέλ Τέμερ, που ενθρονίστηκε από τα τσιράκια του, εμπλέκεται, επίσης, σε μια σειρά υποθέσεων, αλλά δεν έχει γίνει, ακόμη, αντικείμενο δικαστικής έρευνας. Σε μια πρόσφατη δημοσκόπηση, οι Βραζιλιάνοι ρωτήθηκαν αν θα ψήφιζαν τον Τέμερ για πρόεδρο της Δημοκρατίας· μόνο το 2% ψήφισε θετικά…
Το 1964 έγιναν μεγάλες διαδηλώσεις με σύνθημα «Με τον Θεό και την Οικογένεια για την Ελευθερία», διαδηλώσεις που προετοίμασαν το έδαφος για το πραξικόπημα εναντίον του προέδρου Ζοάο Γκουλάρτ· αυτή τη φορά, πάλι, «πατριωτικά» πλήθη, ξεσηκωμένα από τον καθεστωτικό Τύπο, κινητοποιήθηκαν για να απαιτήσουν την αντικατάσταση της Ντίλμα, φτάνοντας, σε κάποιες περιπτώσεις, μέχρι του σημείου να ζητούν την επιστροφή των στρατιωτικών… Αποτελούμενα κυρίως από λευκούς (οι περισσότεροι Βραζιλιάνοι είναι μαύροι ή μιγάδες), προερχόμενα από τις μεσαίες τάξεις, αυτά τα πλήθη έχουν πειστεί από τα μίντια ότι το διακύβευμα αυτής της υπόθεσης είναι η «μάχη κατά της διαφθοράς».
Αυτό που συνδέει την τραγωδία του 1964 και τη φάρσα του 2016, είναι το μίσος για τη δημοκρατία. Τα δύο επεισόδια αποδεικνύουν τη βαθιά περιφρόνηση των κυρίαρχων τάξεων για τη δημοκρατία και τη λαϊκή βούληση.
Το «νομικό» πραξικόπημα θα περάσει, άραγε, χωρίς πολλά εμπόδια, όπως στην Ονδούρα και στην Παραγουάη; Δεν είναι τόσο σίγουρο… Οι λαϊκές τάξεις, τα κοινωνικά κινήματα, η εξεγερμένη νεολαία δεν έχουν πει ακόμη την τελευταία τους λέξη.
Μίκαελ Λεβύ
Μετάφραση: Έφη Γιαννοπούλου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.