Μύθοι και «πραγματικότητα» σχετικά με τον Covid-19 και την αντιμετώπισή του στην Ελλάδα

Μ. Φραγκάκης galopar.gr


Καραντίνα, μέρα άγνωστη.

3 μέρες πριν την άρση.

Θυμάμαι την πρώτη μέρα της είδησης, κάποιος άγνωστος ιός- λέει- στην μακρινή Κίνα, σε μια άγνωστη πόλη, έχει προκαλέσει ανησυχία στην επιστημονική κοινότητα εκεί, καθώς φαίνεται πως η πνευμονία που κάνει είναι άγνωστη και ζόρικη.

Κλείσιμο της είδησης, επιλογή κάτι πιο ρεαλιστικού και κοντινού για διάβασμα, άλλωστε σχεδόν ποτέ δεν μας συγκινούν τα μακρινά, τα των άλλων, πόσο μάλιστα αν ανήκουν σε άλλη ήπειρο, σε άλλον κόσμο, σε άλλο χρώμα.

Οι μέρες περνούν, σχετικά αδιάφορα σε σχέση με τον ιό, λένε πως είναι από νυχτερίδες και αράχνες και κάτι τέτοια που τρώνε οι Κινέζοι, σκέφτομαι πως πάλι καλά εμείς τρώμε σαλιγκάρια και βατράχους, και η είδηση του πρώτου Ευρωπαίου που υποκύπτει από τον νέο ιό κάνει εμφάνιση σε όλα τα ΜΜΕ της Ελλάδας:

Αντριάνο Τρεβιζάν, συνταξιούχους οικοδόμος, ετών 78 απεβίωσε στην Βενετία, θετικός στον Covid-19.

Από τότε, οι μέρες άρχισαν να είναι διαφορετικές, άγνωστες και ζόρικες και σε εμάς.

Κάθε μέρα άρχισε να αποτελείται από αλγόριθμους και αριθμούς: 1400 νέα κρούσματα , 860 θάνατοι, 120 ανάρρωσαν, 500 κρεβάτια ΜΕΘ, 250 αναπνευστήρες, 5000 μάσκες, 11% γιατροί που νόσησαν , 10% πτώση της οικονομίας, 20% αύξηση της ανεργίας, τηλέφωνο στο 1135, αριθμοί, αριθμοί, αριθμοί, κάθε ώρα, σε κάθε είδηση, και άρχισα να ψιθυρίζω τους Σωλήνες των Lost Bodies φτιάχνοντας τον πρωινό καφέ.

Ώρα 18:00

Σιωπηλοί απέναντι σε μια τηλεόραση, το πόδι να κουνάει νευρικά.

«Ανακοινώνουμε σήμερα».

«Οι επόμενες ημέρες είναι κρίσιμες».

«Δεν επιτρέπεται».

«Απαγορεύεται».

«Απαγορεύεται».

«Απαγορεύεται».

Ώρα 18:30

«Μένουμε Σπίτι, πλένουμε τα χέρια μας πολύ σχολαστικά».

Ένα ατελείωτο μοτίβο με μόνη αλλαγή, τα νούμερα της ημέρας.

3 ημέρες πριν την μερική άρση της καραντίνας, και η Ελλάδα φαίνεται πως περνάει αρκετά ανώδυνα σε σχέση με πολλές άλλες χώρες τις επιπτώσεις του ιού, σίγουρα επώδυνα για όσους έχασαν δικούς τους ανθρώπους.

Όμως ήδη εδώ και ημέρες, από το Κράτος, τα ΜΜΕ και τον κόσμο που κοιτάει μόνο τους αριθμούς,

υπάρχει μια επικοινωνιακή θριαμβολογία σε σχέση με την διαχείριση του πρώτου αυτού κύματος της πανδημίας.

Η αλήθεια είναι πως η κοινωνική αποστασιοποίηση και η καραντίνα, φαίνεται να ήταν μονόδρομος σε μια χώρα με ένα άρρωστο σύστημα υγείας, με υποστελεχωμένα νοσοκομεία, με ελάχιστες κλίνες ΜΕΘ, με μεγάλες ελλείψεις σε υλικά και σε φάρμακα, με νησιά με έναν ή κανέναν γιατρό αλλά πολλούς κατοίκους.

Το «Μένουμε σπίτι» είχε νόημα, και έγινε πράξη με κοινωνική ευθύνη.

Μείναμε μέσα, παραδίδοντας τις ζωές μας σε ανθρώπους που μέχρι χθες ήμασταν απέναντι, σε έναν μηχανισμό που ποτέ δεν εμπιστευτήκαμε, και είχαμε σοβαρούς λόγους για αυτό.

Μείναμε μέσα, ακολουθώντας τις όποιες οδηγίες, θεωρώντας πως η επιστήμη και ο κρατικός μηχανισμός θα μεριμνήσουν για την προετοιμασία και την αντιμετώπιση της πιθανής και αναμενόμενης έκρηξης του ιού στην χώρα μας.

Στο διάστημα αυτό όμως, στις ημέρες που για να μετακινηθούμε έπρεπε να το δηλώσουμε, στο ατελείωτο διάστημα που απομακρυνθήκαμε από τους δικούς μας, φίλους, συγγενείς, παιδιά, που στερηθήκαμε τους δρόμους, το κράτος, πέρα από απαγορεύσεις και πρόστιμα ,δεν συνεργάστηκε με την λογική και το αυτονόητο.

Λογική λοιπόν στις μέρες αυτές θα ήταν η ενίσχυση των νοσοκομείων μας, με γιατρούς, νοσηλευτές και κάθε επαγγελματία υγείας που θα στελέχωναν ένα ταλαιπωρημένο και γερασμένο δημόσιο σύστημα υγείας. Ένας ρεαλιστικός σχεδιασμός κλινικών, μονάδων αυξημένης φροντίδας, μονάδων εντατικής θεραπείας, όχι με βάση την οικονομία και το ΑΕΠ, αλλά με βάση τον πληθυσμό και τις διαφαινόμενες υγειονομικές ανάγκες που θα προκύψουν σε περίπτωση πραγματικής επιδημίας.

Λογική στις ημέρες αυτές, είναι να υπάρχουν υλικά στα νοσοκομεία για την διαχείριση της κρίσης. Γάντια, μάσκες, γυαλιά, στολές και ότι άλλο χρειαστεί, έτσι ώστε να προστατέψεις τους ανθρώπους της πρώτης γραμμής, τους γιατρούς και νοσηλευτές που θα έρθουν σε επαφή με ασθενείς.

Λογική είναι να πραγματοποιηθούν διαγνωστικά τεστ, να γίνει μετρήσιμη η πανδημία στην χώρα, να γνωρίζουμε ποιος νοσεί και ποιος όχι, να πραγματοποιηθεί η απαραίτητη ιχνηλάτηση των επαφών, έτσι ώστε να δοθούν οδηγίες, να ληφθούν στοχευμένα μέτρα, ώστε να μειωθεί η διασπορά, εντός και εκτός νοσοκομείων.

Λογική είναι πως όποιος νοσηλεύεται στα νοσοκομεία και τις κλινικές θα πρέπει να κάνει το τεστ του Covid-19 πρώτα, αφού μάθαμε πως και ασυμπτωματικοί ασθενείς μπορούν μα νοσούν, άρα η διασπορά κατά την νοσηλεία οποιουδήποτε είναι πιθανή. Πέρασαν όμως αρκετοί μήνες για να καταλήξουμε τελικά πως αυτό θα γίνεται από εδώ και πέρα στα τακτικά χειρουργεία.

Λογική είναι να δημιουργηθούν στεγανά, μέσα από συγκεκριμένα πρωτόκολλα ,τα οποία θα διαχειριστούν άνθρωποι που μπορούν να το κάνουν.

Αντ’ αυτού, οποιοσδήποτε υγειονομικός μίλησε με την γραμμή του ΕΟΔΥ, κατάλαβε γρήγορα πως στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής, επικρατούσε τουλάχιστον μια προχειρότητα στην αξιολόγηση και στην καθοδήγηση, τουλάχιστον για τον πρώτο μήνα λειτουργίας του.

Λογική είναι να επιβληθούν περιοριστικά μέτρα στις μετακινήσεις, υπήρξαν όμως αρκετά παράθυρα ανοιχτά, ικανά από μόνα τους να δημιουργήσουν μια απίστευτη διασπορά. Όταν σε όλη την Ευρώπη οι έλεγχοι στα αεροδρόμια ήταν αρκετά αυστηροί, στα ελληνικά αεροδρόμια καλωσορίζαμε τον κόσμο με ένα “welcome to sunny Greece”, χωρίς κανέναν έλεγχο του ιστορικού του ταξιδιού και των πιθανών συμπτωμάτων των επιβατών. Όταν ο περισσότερος κόσμος, κατάλαβε πως είναι επιτακτική ανάγκη η μείωση των επαφών του και η παραμονή στο σπίτι, στα λιμάνια βρέθηκαν χιλιάδες κόσμου, κατευθυνόμενο στο πιο αδύναμο υγειονομικά κομμάτι της χώρας, στα νησιά μας, σε μέρη δηλαδή χωρίς γιατρούς, κέντρα υγείας και νοσοκομεία.

Όταν επίσης το κράτος είχε κλείσει όλον των κόσμο στα σπίτια του, κουνώντας το δάκτυλο, υπενθυμίζοντας συνεχώς την ατομική ευθύνη, δεν μπορεί να αφήνει τουρίστες χωρίς έλεγχο στις πόλεις, δεν μπορεί να μην ελέγχει σχολικές εκδρομές που γύρισαν από Ιταλία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες , δεν μπορείς να έχει Νατοϊκούς στρατιώτες να περιπλανιούνται έξω από την βάση της Σούδας.

Λογική είναι να υπάρχουν μετά από πέντε μήνες συναγερμού, σαφείς οδηγίες προστασίας του γενικού πληθυσμού. Ακόμη και σήμερα τα δεδομένα για τον τρόπο χρήσης της μάσκας και την ποιότητα αυτής, δεν είναι εδραιωμένα. Μέχρι πριν λίγες μέρες, υπήρχαν διαφορετικές οδηγίες σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, καταλήγοντας κάποια στιγμή στο συμπέρασμα πως η χρήση της μάσκες όπως γίνεται, αποτελεί εστία κινδύνου, από αύριο όμως η χρήση της είναι υποχρεωτική σε όλους.

Λογική είναι να γίνει αποσυμφόρηση των κέντρων «φιλοξενίας» μεταναστών και των φυλακών, να υπάρξει μέριμνα για τους άστεγους καθώς και των ανθρώπων που ζουν σε γηροκομεία ή σε άλλες δομές φιλοξενίας, γνωρίζοντας πως η διάδοση της νόσου στις ομάδες αυτές θα είναι καταστροφική.

Τίποτα – ή σχεδόν τίποτα από τα παραπάνω δεν έγιναν.

Τα νοσοκομεία είναι σχεδόν στην ίδια κατάσταση με την προ εποχή του κορονοϊού, υπάρχει μια σχετική επάρκεια σε υλικά, μιας και δεν χρειάστηκαν μαζικά από την μία, από την άλλη υπήρξαν δωρεές τόσο από απλούς πολίτες, όσο και από οργανωμένα κράτη, τεστ ποτέ δεν έγιναν μαζικά, παρά μόνο σε ανθρώπους με συμπτώματα και ευπάθεια, ο ΕΟΔΥ, κάπως μαζεύτηκε, έχοντας σαφώς πλέον μια εμπειρία αλλά και ελάχιστο φόρτο εργασίας σε σχέση με τον πρώτο καιρό, και εμείς σε 3 μέρες θα μπορούμε να βγαίνουμε από το σπίτι μας χωρίς να δώσουμε αναφορά, αρκεί να μην είναι μετά τα μεσάνυχτα μιας και φαίνεται πως ο κορονοϊός δεν κοιμάται εκείνες τις ώρες.

Έχοντας πλήρη συνείδηση της κατάστασης, έτσι όπως αυτή περιγράφτηκε από την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, η καραντίνα ήταν ένα επιβεβλημένο μέτρο, δύσκολο στην χώνεψη για κάθε ελεύθερο άνθρωπο, ζόρικο στον ψυχισμό μας, εξαιρετικά εύκολο όμως στην εφαρμογή του για το κράτος, μιας και βασίζεται αποκλειστικά στην καταστολή. Με την καραντίνα κερδίσαμε επίσης χρόνο, χρόνο πολύτιμο τόσο επιστημονικά, μιας και οι γνώσεις μας για τον Covid-19 κάθε μέρα αυξάνονται, χρόνο πολύτιμο και για την δημιουργία ενός μακροπρόθεσμου σχεδίου διαχείρισης του προβλήματος.

Αξίζει όμως να ζυγίσουμε τις αναφορές και τις μελέτες άλλων επιστημών, πέραν της υγείας, για την μη εξάπλωση και διασπορά του ιού σε χώρες όπως η Ελλάδα, σε χώρες που ανήκουν δηλαδή σε χαμηλές οικονομίες, λιγότερο διεθνοποιημένες, με μικρές αγορές και βιομηχανίες, και μικρή διεθνής κίνηση επιβατών τους χειμερινούς μήνες, άρα και με σαφές μικρότερο ιικό φορτίο.


Αξίζει να διαβάσουμε και να ζυγίσουμε μελέτες επιδημιολογικές και περιβαντολογικές, που αναφέρονται σε συγκεκριμένες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας, που φαίνεται πως ευνοούν την διασπορά του ιού, και που φαίνεται πως σε περιοχές όπως αυτήν των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης, δεν είχαμε.

Αξίζει σίγουρα να μελετηθεί, η διαφορά της επίπτωσης του ιού στον βορά και τον νότο της Ιταλίας, όταν μάλιστα υπήρξε καταγεγραμμένη μετακίνηση χιλιάδων ανθρώπων, μια μέρα πριν την καραντίνα στην Λομβαρδία, σε άλλες περιοχές της χώρας.

Η ανακούφιση όλων μας προφανώς είναι μεγάλη, κανείς δεν θέλει νεκρούς, κανείς δεν επιθυμεί θάνατο και αρρώστια. Το πρώτο κύμα σχεδόν πέρασε, σχεδόν δεν μας ακούμπησε, και έχουμε κάθε λόγο να νιώθουμε καλά για αυτό. Και νιώθουμε καλά, γιατί εκτός των άλλων, σε συνθήκες πρωτόγνωρες, φόβου, απαγορεύσεων και καταστολής, τα κοινωνικά δίκτυα και η αλληλεγγύη στήθηκαν ξανά, δούλεψαν, και έδειξαν πως η αυτοοργάνωση, και τα κοινωνικά αντανακλαστικά μας ,δεν μπορούν να κατασταλούν.

Όμως, ο ιός είναι εδώ, η πανδημία θα κάνει κύκλους μέχρι να έχουμε στην φαρέτρα μας το εμβόλιο, και όσοι προπαγανδίζουν πως τα καταφέραμε γιατί πήραμε μέτρα νωρίς, και προφανώς εννοούν την καταστολή και μόνο αυτή, όσοι μας παρουσιάζουν το μεγάλο ανέκδοτο, πως η Ελλάδα δηλαδή, είναι στο παγκόσμιο επιστημονικό και πολιτικό ενδιαφέρον λόγω της διαχείρισης που έκανε, αποτελούν ξεκάθαρα κίνδυνο για την δημόσια υγεία και τις κοινωνίες μας.

Ενόψει της συνέχειας, και μέχρι την οριστική απαγκίστρωση από τον Covid-19 και ό,τι αυτός μας αφήνει, και δεν αναφέρομαι προφανώς μόνο στην υγεία, ας αναλάβει ο καθένας το μερίδιο ευθύνης που του πρέπει, απαιτώντας με κάθε τρόπο από τον κρατικό μηχανισμό το αυτονόητο, να αναλάβει τις δικές του πραγματικές ευθύνες, χωρίς αυλικούς και χειροκροτητές, τώρα που όπως φαίνεται υπάρχει χρόνος μέχρι το δεύτερο κύμα μόλυνσης από τον κορονοϊό, που πιθανόν να μας βρει σε άλλες συνθήκες.

Είμαστε εδώ, έχοντας αγάπη και έρωτα για ζωή, προσπαθώντας να μάθουμε, να κατανοήσουμε, να προτείνουμε και να δράσουμε, έχοντας την διορατικότητα, πως δεν ξεμπερδέψαμε μήτε με τον ιό, μήτε με τις ασυναρτησίες ορισμένων, απαιτώντας, κάθε στιγμή, σε κάθε χρόνο και τόπο, για κάθε άνθρωπο αυτό που του αξίζει ,αυτό που μας αξίζει, το δικαίωμα για αλήθεια, το δικαίωμα στην λογική και την αξιοπρέπεια.