O άλλος Ζέρβας

Κόκκινος Φάκελος

Και για την περίπτωση του στρατηγού του ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ Ναπολέοντα Ζέρβα, πολλά έχουν γραφεί σε δεκάδες βιβλία, αρκετά από τα οποία είναι αφειδώς συμπληρωμένα με "γενναίες" δόσεις μυθοπλασίας. Όντας επικεφαλής της αντιστασιακής οργάνωσης ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ, ο Ναπολέων Ζέρβας, μέτριας ικανότητας στρατιωτικός, αλλά ευφυής και πονηρός πολιτικός, ανέπτυξε στρατιωτική αντιστασιακή δράση, με την αδρή χρηματική, πολιτική και υλική υποστήριξη των Βρετανών πρακτόρων στην Ελλάδα, για να βρεθεί από το 1943 στη θέση του προνομιακού "συνομιλητή" των ναζιστικών αρχών κατοχής, στην Ήπειρο και τελικώς να αναπτύξει επιθετικές ενέργειες κατά του ΕΛΑΣ, σε συνδυασμό με τις γερμανικές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις.

Ωστόσο, και στην περίπτωση αυτή δεν πρόκειται να αναφερθούμε στο στρατηγό Ναπολέοντα Ζέρβα, αλλά στον ηρωικό ΕΛΑΣίτη λοχαγό και συγγενή του Ναπολέοντα Ζέρβα, Γιώργη.

Ο Γιώργης Ζέρβας γεννήθηκε στην Άρτα και ολοκληρώνοντας στρατιωτικές σπουδές, αποφοίτησε, από τη Σχολή Ευελπίδων με το βαθμό του ανθυπολοχαγού πεζικού. Πολέμησε στη διάρκεια της ιταλικής εισβολής στα αλβανικά σύνορα. Όντας αξιωματικός καριέρας, ενσυνείδητος πατριώτης και έμπειρος στρατιωτικός, σε επιχείρηση του ΕΛΑΣ ενάντια στους Γερμανούς (1943), στην περιοχή του Μακρυνόρους Αιτωλοακαρνανίας, ο Γιώργης Ζέρβας εμφανίστηκε ως απλός πολίτης στον επικεφαλής των ΕΛΑΣιτών Θανάση Μητρομάρα και του ζήτησε ένα τουφέκι για να συμμετέχει στην επιχείρηση. Λίγο αργότερα, ο Μητρομάρας θα πληροφορηθεί ότι μπροστά του βρίσκεται αξιωματικός του στρατού, με εμπειρία στον πόλεμο και θα του προτείνει να συντονίσει την επιχείρηση στο πλευρό του. Η απάντηση του Ζέρβα υπήρξε αποστομωτική:

"Μην το συζητάς καθόλου. Θα πολεμήσω τους Γερμανούς σαν απλός φαντάρος".

Ο Γιώργης Ζέρβας (πρώτος από δεξιά) στον κλωβό πειθαρχημένης διαβίωσης, στη Μακρόνησο.

Η επιχείρηση ολοκληρώθηκε με επιτυχία, το γερμανικό μηχανοκίνητο τμήμα εξουδεταιρώθηκε και ως λάφυρα πάρθηκαν ασύρματοι, οπλισμός και ρουχισμός. Με τη λήξη της επιχείρησης, ο Γιώργης Ζέρβας ζήτησε από το Μητρομάρα να καταταγεί στον ΕΛΑΣ Ηπείρου, δηλώνοντας ότι η απόφασή του είναι οριστική και αμετάκλητη. Πράγματι, με το βαθμό του λοχαγού, ο Γιώργης Ζέρβας εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ Ηπείρου και τίμησε το βαθμό και τη ήθος του δίνοντας με αυταπάρνηση δεκάδες μάχες ενάντια στους κατακτητές. 

Μετά την Απελευθέρωση συλλαμβάνεται και στέλνεται στο κολαστήριο της Μακρονήσου, όπου θα τοποθετηθεί στον κλωβό πειθαρχημένης διαβίωσης και θα υποστεί όργια ξυλοδαρμών και βασανιστηρίων χωρίς να υπογράψει δήλωση. Στις αρχές του Νοεμβρίου του 1948 προσβάλλεται από λευχαιμία και η υγεία του γρήγορα θα επιδεινωθεί ραγδαία. Εκείνος συνεχίζει να προσφέρει με αυταπάρνηση τις υπηρεσίες του στους συνεξορίστους του, παραμένοντας στο πόστο του μάγειρα και ετοιμάζοντας καθημερινά συσσίτιο για 2000 ψυχές. Οι συνεξόριστοί του, του έλεγαν μέσα στη βαρυχειμωνιά του 1949:

"Βρε Γιώργη. Βρε παιδί μου, κάτσε αφού δεν μπορείς."

Κι εκείνος απαντούσε:

"Μα δεν έχω τίποτε. Είμαι καλά."

Στα τέλη Δεκέμβρη του 1948, η κατάσταση της υγείας του επιδεινώθηκε σημαντικά και οι συνεξόριστοί του, με επικεφαλής τους εξόριστους γιατρούς του κλωβού πειθαρχημένης θα τον παραδώσουν στη διοίκηση του κλωβού για άμεση και ταχεία μεταγωγή στην Αθήνα, τονίζοντας το επικίνδυνο της κατάστασης. Αντιθέτως, το αστικό κράτος της εποχής θα προτιμήσει να του προσφέρει έναν "σιωπηρό θάνατο", όπως σε εκατοντάδες άλλους εξορίστους και πολιτικούς κρατουμένους της εποχής, τσουβαλιάζοντάς τον για μέρες στα υπόγεια του τμήματος μεταγωγών της Αθήνας. Ημιθανής, ο Γιώργης Ζέρβας θα μεταχθεί τελικά στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο, για να πεθάνει 2-3 μέρες μετά, σε κάποιο ράντζο.

Πηγή: Γιάνης Βασιλάς, Μακρονήσι, Φοίβος, Αθήνα 1987, 368-370.