Σεΐχηδες της Ηπείρου

Στην Ελλάδα, η αντίσταση οργανώνεται κατά της πετρελαϊκής φρενίτιδας

Andrea Fuori - Raphaël Goume

Reporterre  (06.07.2019)

 *

"Είναι αδύνατο να συμβαίνει αυτό στ' αλήθεια. 'Οχι, δεν μπορώ καν να φανταστώ ότι δεν θα υπάρχουν πια δέντρα εδώ. Αν τα έργα γίνουν πραγματικά, αν αρχίσουν να βγάζουν πετρέλαιο από τη γη, θα τους σταματήσουμε. Δεν έχουμε επιλογή. Όλος ο κόσμος φοβάται αυτήν την αλλαγή, και όχι μόνο εμείς οι συνταξιούχοι." Ο Κώστας, συνταξιούχος καθηγητής Μαθηματικών μας τα λέει όλα αυτά καθώς ξεφορτώνει από το αυτοκίνητό του τεράστια σακιά με λίπασμα και χώμα. Και, όπως κάθε μέρα, κάνει την ίδια ερώτηση στην κόρη του που έχει την ευθύνη του μαγαζιού: "'Εχουμε νέα σήμερα από τους εργάτες της εξόρυξης;" 'Εχει ένα γλυκό πρόσωπο, και το ηλιοκαμμένο του μέτωπο λάμπει στο φως του ήλιου. "'Οχι, τίποτα. Νομίζω πως τους είδαν το πρωϊ προς το Ζαγόρι [ένα γειτονικό χωριό που απέχει γύρω στα 30 χμ.], αλλά ο δήμαρχος πήγε ο ίδιος να διαμαρτυρηθεί, και οι εργάτες τα μάζεψαν όλα και έφυγαν."

Δύσκολο να φανταστεί κανείς πως αυτό ακριβώς το χωριό τους, η Ζίτσα, ένα μικρό κεφαλοχώρι με περίπου 400 κατοίκους, χαμένο στον ορεινό όγκο της Ηπείρου, άνοιξε τις ορέξεις μεγάλων πετρελαϊκών ομίλων. Κι όμως, το υπέδαφος αυτής της περιοχής της βορειο-δυτικής Ελλάδας, της πιο φτωχής της χώρας, θα μπορούσε να αποδειχθεί εξαιρετικά πλούσιο σε υδρογονάνθρακες (πετρέλαιο, φυσικό αέριο και σχιστολιθικό αέριο). 'Οπως και το ένα τρίτο της χώρας άλλωστε, στη στεριά όπως και στη θάλασσα. "Η κυβέρνηση άνοιξε όλη τη δυτική χώρα στις πετρελαϊκές εταιρείες, και θα κρατήσει αυτό πολλά χρόνια, βρισκόμαστε στις εντελώς αρχικές φάσεις", λέει με θλίψη ο Τάκης Γρηγορίου, επικεφαλής αποστολής στην Greenpeace Ελλάδας. Η ΜΚΟ αυτή, μετά από μία ιστορική παρέμβαση ενάντια στην εξόρυξη λιγνίτη, αποφάσισε να θέσει το πετρέλαιο στην καρδιά των δραστηριοτήτων της στα τέλη του 2017. "'Εγινε φανερό ότι έπρεπε να μας προβληματίσει, ότι θα εξελισσόταν σε καίριο ζήτημα."

Η πιθανή ύπαρξη υδρογονανθράκων στο υπέδαφος της Ηπείρου είναι παλιά υπόθεση. Ο ιταλικός στρατός υπήρξε ο πρώτος που διεξήγαγε έρευνες κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, πριν πάρει η Αθήνα τη σκυτάλη στη δεκαετία του '60, κι έπειτα του '80. Αλλά το δύσβατο τοπίο είχε δυσκολέψει και ματαιώσει τελικά την έρευνα. Οι πρόσφατες τεχνολογικές καινοτομίες, όπως η επεξεργασία των σεισμολογικών δεδομένων, αλλάζουν το παιχνίδι. Από μόνο του, το "οικόπεδο" των Ιωαννίνων, το οποίο καλύπτει ένα μέρος της Ηπείρου, υπόσχεται έτσι σήμερα μια παραγωγή που μπορεί να κυμανθεί ανάμεσα σε 3.000 και 10.000 βαρέλια την ημέρα.

Αν πιστέψουμε τις δηλώσεις που είχε κάνει το 2014 ο τότε πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, η Ελλάδα θα ήταν σε θέση να επωφεληθεί μέσα σε ένα διάστημα 30 χρόνων από φορολογικά έσοδα ύψους 150 δισ. ευρώ. Μάννα εξ ουρανού για ένα κράτος που δυσκολεύεται ακόμη, εννιά χρόνια αργότερα, να βγάλει την οικονομία του από τον μαρασμό στο οποίο την βύθισε η κρίση του δημοσίου χρέους, στερώντας του το ένα τρίτο σχεδόν του ΑΕΠ του.

Η συνέχεια είναι γνωστή: 20 "τομείς" οριοθετήθηκαν όπως κόβεται ένα γλυκό, κατά μήκος της δυτικής ακτής, από τα Βαλκάνια μέχρι και την Κρήτη. Τα θαλάσσια οικόπεδα καλύπτουν συνολικά 58.000 χμ2, δηλαδή 72% των ελληνικών υδάτων, ενώ της στεριάς 17.000 χμ2, δηλαδή το 13% της συνολικής επιφάνειας της χώρας. 'Ολοι οι τομείς έχουν παραχωρηθεί ή πρόκειται να παραχωρηθούν υπό μορφή Περιοχών 25ετής Εκμετάλλευσης. Δήλωσαν παρών δύο εθνικές εταιρείες: η Hellenic Petroleum και η Energean. Αλλά και μεγάλες δυτικές εταιρείες: Total, ExxonMobil, Repsol, ή ακόμη και η Edison, μία θυγατρική της [γαλλικής] EDF.

Για την ώρα, στην καρδιά του Ηπειρώτικου ορεινού όγκου, δεν υπάρχει ούτε γεώτρηση, ούτε πετρελαιοπηγή, παρά μόνο ζέστη και σμήνη πεταλούδων. Για να δεις τις προπαρασκευαστικές εργασίες, μία μόνη λύση: να ακολουθήσεις τα μονοπάτια. Ο Κώστας, ο παλιός καθηγητής Μαθηματικών προθυμοποιείται αμέσως. Ο Πέτρος, ο καλός του φίλος, πρώην αρτοποιός στην Αθήνα, θέλει κι αυτός να μας συνοδεύσει. Πρέπει να απομακρυνθούμε από το χωριό, να αφήσουμε πίσω μας τον δρόμο και να ακολουθήσουμε βαδίζοντας αργά τα σκληροτράχηλα μονοπάτια, προχωρώντας δύσκολα μέσα από την πυκνή μακία βλάστηση, και διασχίζοντας δάση με καρυδιές και καστανιές. "Λίγοι άνθρωποι έρχονται ως εδώ." Η περιοχή είναι απομακρυσμένη, μόνο λίγοι κυνηγοί την διαβαίνουν αναζητώντας αγριογούρουνα και λαγούς. Δύσκολο να καταλάβεις πως οι εργάτες μπορούν να φτάσουν ως εδώ.

Ξφνικά, ο θόρυβος ενός ελικοπτέρου απλώνεται στον ουρανό. Πετώντας χαμηλά, μεταφέρει ογκώδη κιβώτια. "Με αυτόν τον τρόπο έρχονται τα υλικά και τα εργαλεία τους, κάποιες περιοχές δεν είναι καν οδικώς προσβάσιμες", διευκρινίζει ο Κώστας, στρέφοντας το προσωπό του προς τις κορυφές. 'Οταν τον ρώταμε πως μπορεί να είναι σίγουρος ότι πρόκειται πράγματι για εργάτες της πετρελαϊκής εταιρείας, καγχάζει. "Γιατί να υπήρχε τότε ελικόπτερο;" Ο φίλος του βάζει κι αυτός τα γέλια.

Μεά από αρκετή ώρα δύσκολης ανάβασης, ο παλιός δάσκαλος σταματά. Δείχνει με το δάχτυλο μία μικρή κίτρινη κορδέλα που ανεμίζει, δεμένη στο κλαδί ενός θάμνου. "'Ετσι σημαδεύουν το δρόμο τους μέχρι τις περιοχές όπου πραγματοποιούν τις εκρήξεις τους." Πράγματι, κάθε 20 μέτρα, η μία κορδέλα οδηγεί στην άλλη. Στο τέλος αυτής της πίστας, βλέπουμε τεχνητά ανοίγματα γύρω από τα οποία η βλάστηση έχει αφαιρεθεί. Στη μέση, αμμόσακοι καλύπτουν τις τρύπες όπου τοποθετήθηκαν εκρηκτικά. Εδώ κι ένα χρόνο, χιλιάδες παρόμοιες τρύπες έχουν γεμίσει την περιοχή.  [Συνέχεια του ρεπορτάζ αύριο]

Andrea Fuori - Raphaël Goume

Δείτε επίσης το εξαιρετικό άρθρο του Θοδωρή Αντωνόπουλου στη Lifo:

Η Μεσόγειος ως μια γιγάντια πετρελαιοκηλίδα

πηγη